Risicoparagraaf

9 Risicoparagraaf

Wij hebben een duidelijke strategie om onze volkshuisvestelijke doelen te realiseren. Hierbij is het aangaan van risico’s onvermijdelijk. De directeur-bestuurder is eindverantwoordelijk voor het bepalen van wat daarbij maximaal acceptabel is, oftewel welke risiconiveau acceptabel is. Met behulp van risicomanagement maken we inzichtelijk welke risico’s we lopen en welke maatregelen we treffen om deze risico’s te beperken tot een aanvaardbaar niveau.

Risicomanagementbeleid

In 2016 stelden we ons risicomanagementbeleid vast. Daarin legden we onder meer de gemaakte beleidskeuzes en de verantwoordelijkheden over het risicomanagement vast. Sinds 2016 is het risicomanagement geïntegreerd in onze planning&control-cyclus. In tussentijdse rapportages doen we verslag van de voortgang van de realisatie van onze doelen en geven we een financiële verantwoording. Ook leggen we in deze rapportages verantwoording af over risico’s en beheersmaatregelen. De risico-inschatting en de werking van de beheersmaatregelen worden op deze wijze periodiek beoordeeld en waar nodig herijkt. Door het uitvoeren van interne audits, gebaseerd op risk-based auditing, beoordelen we beheersmaatregelen op hun opzet, bestaan en werking.

Risicobereidheid

Wij zijn van oudsher een risicomijdende corporatie. Dat is terug te zien in onze huidige gezonde financiële positie. Wij proberen risico’s zoveel mogelijk te beperken, mits de (kosten van de) beheersmaatregelen in een gezonde relatie staan tot de hoogte van de mogelijke risico’s.  Deze lage risicobereidheid vertaalt zich onder meer in het aanhouden van een hogere financiële buffer dan voorgeschreven door de externe toezichthouders. Ook hebben we een voorkeur voor een zekere bedrijfsvoering in plaats van een eventuele resultaatmaximalisatie.

In 2019 herijkten we onze risico-inschatting. Dit heeft geleid tot een aanpassing van onze normen in het financieel beleid. In het vorige hoofdstuk is dit nader toegelicht. 

Soft controls

Hoewel we geen expliciet systeem voor het vastleggen van soft controls kennen, zijn we ons zeker bewust van het belang hiervan. Het is de basis voor een goed werkend risicomanagementbeleid. Ons uitgangspunt is dat risicobeheersing voor een groot deel wordt bepaald door gedrag. Een belangrijke soft control is de ‘tone at the top’. De soft controls zijn een belangrijk onderdeel van de zogenaamde ‘checks and balances’ op bestuursniveau. Zo organiseren we formele en informele contactmomenten tussen de leden van de RvC en het managementteam, zodat de RvC breder wordt geïnformeerd dan alleen door de directeur-bestuurder. Ook worden medewerkers uitgenodigd bij RvC-vergaderingen om nadere toelichting te geven op specifieke onderwerpen. Zo streven wij naar optimale transparantie over ons beleid, ook richting de toezichthouders. 

In 2019 wilden we onze soft controls meer inzichtelijk maken. Daarom hebben we een overzicht opgesteld met alle afspraken, middelen en werkwijzen die we nu, maar ook de afgelopen jaren hebben toegepast en uitgevoerd, die laten zien hoe wij onze soft controls hebben ingericht. 

Strategische risico's

Onze nieuwe strategische koers was in 2018 aanleiding tot het herijken van onze strategische risico's.  Vanuit de afspraak dat we minimaal één keer per jaar de strategische risico's herijken en bespreken met de RvC, hebben we ook in 2019 een herijking uitgevoerd. Met uitzondering van een aantal details bij de uitwerking van de risico's, zijn er geen aanpassingen aangebracht. 

Onderstaande tabel geeft de bruto risicomatrix weer. 

Voor ieder risico zijn maatregelen benoemd waarmee we ze proberen te beheersen.  Dit kunnen bestaande,  werkende of nog te implementeren maatregelen zijn. Onderstaande matrix geeft inzicht in de risico-inschatting, rekening houdend met de al werkende beheersmaatregelen.  Voor de 5 –toprisico’s (in bovenstaande tabel de risico’s met de hoogste kans) is de beweging van bruto naar netto inschatting weergegeven in onderstaande overzicht.

Toelichting belangrijkste risico's

We hebben een 'top vijf' benoemd, op basis van de ingeschatte kans dat dit risico zich voordoet en de mogelijke impact ervan.  Het gaat om de volgende risico's: 

  • Investeringsruimte - De kans bestaat dat wij onze investeringsopgave niet kunnen realiseren als gevolg van gewenste investeringen in duurzaamheid in combinatie met de gevraagde uitbreidingsopgave, stijgende bouwkosten en stijgende bedrijfslasten.
  • Betaalbaarheid  - Investeringen als gevolg van economische ontwikkelingen, duurzaamheidsambities en woningmarktontwikkelingen kunnen leiden tot huurverhogingen, wat een risico met betrekking tot de betaalbaarheid van onze woningen met zich meebrengt.
  • Landelijke politiek - We kunnen te maken krijgen met regels, heffingen en besluiten met een nadelig effect, zoals: 
    • ​duurzaamheidsambities die onvoldoende kunnen worden waargemaakt in verband met technologische ontwikkelingen en financiële haalbaarheid;
    • de verslechtering van de leefbaarheid in wijken (gemengde wijken verdwijnen) door de inperking van het  domein van de corporatiesector (door passend toewijzen en de beperkingen van de woningwet).
  • Verhuurbaarheid intramurale zorgcomplexen - De kans bestaat dat intramurale zorgcomplexen onbetaalbaar worden en de financiële stabiliteit van de zorgaanbieders onder druk komt te staan met als gevolg leegstaand vastgoed en dalende huuropbrengsten.
  • Leefbaarheid wijken / kwetsbare huurders - Cumulatie van kwetsbare groepen in wijken (zorgbehoevenden, mensen met verward gedrag, financieel afhankelijken, statushouders) kan leiden tot een verminderde leefbaarheid.

Tactische en operationele risico's

In 2019 zijn we verder gegaan met het versterken van het operationele risicomanagement. Voor een meer integrale benadering is besloten om procesmanagement vanuit afdelings-overschrijdende procesketens in te richten. Een aantal procesketens is inmiddels van start gegaan en de eerste positieve resultaten zijn zichtbaar. Er is meer begrip voor elkaars werk en de medewerkers dragen zelf procesverbeteringen aan en werken deze uit.  In 2020 gaan we hiermee verder, waarna we voor de belangrijkste processen de operationele risico’s en beheersmaatregelen herijken. Onderdeel van het operationeel risicomanagement betreft de uitvoering van het controlejaarplan, dat tot stand komt vanuit geïdentificeerde risico’s en actuele ontwikkelingen. Meer dan voorheen geven we aandacht aan het formuleren en monitoren van verbetervoorstellen.

Pandemie-risico's

Nadat de korte termijn acties in de bedrijfsvoering waren uitgezet, is gestart met een risico-inventarisatie op de mogelijke gevolgen van de corona-crisis voor Actium. De risico’s zijn in beeld gebracht en voor de belangrijkste risico’s zijn een aantal scenario’s uitgewerkt die inzicht geven in de consequenties op onze financiële ratio’s. Naast een aantal operationele risico’s onderkennen wij de volgende risico’s met mogelijk materiële impact op onze financiële ratio’s: 

  • Het risico op waardedaling van onze vastgoedportefeuille waardoor onze investeringscapaciteit afneemt en we niet aan onze uitbreidingsopgave kunnen voldoen. We zullen deze ontwikkeling blijven volgen en in scenario’s uitwerken. Afhankelijk van het scenario kan de impact hiervoor hoog worden.
  • Het risico op huurachterstanden neemt toe als gevolg van wegvallen van inkomsten van onze huurders. We treffen een aangepaste regeling voor huurders die kunnen aantonen dat ze betalingsproblemen hebben als gevolg van het corona virus. We schatten de financiële impact op het totaal resultaat als laag in.
  • Op het moment dat de overheidsmaatregelen leiden tot het stilleggen van projecten en onderhoudswerkzaamheden kan dit leiden tot financiële druk bij leveranciers en aannemers waardoor de kans op faillissementen groter wordt. In dit scenario worden projecten mogelijk duurder en de doorlooptijden langer, een inschatting van de impact is lastig te geven. We blijven de ontwikkelingen volgen.

Dit scenario maakt het waarschijnlijk dat we de prestatieafspraken op onderdelen niet halen. In de afstemmingen met stakeholders hebben we hier aandacht voor.

De ontwikkelingen en maatregelen rondom de corona-crisis zijn nog volop in beweging. De risicoanalyse, maatregelen en scenario’s blijven in deze situatie regelmatig onderwerp van gesprek.

Volgend hoofdstuk: Bestuursverslag